İtiraflarım

Hristiyanlığın, Ortodoks mezhebine göre vaftiz edildim ve bu yönde eğitildim. Çocukluk ve gençlik yıllarında bu inanç çerçevesinde eğitim gördüm ama on sekiz yaşında, ikinci yılında üniversiteyi bıraktığımda, artık, bana öğretilenlerin hiçbirine inanmıyordum. Bazı anılara atfen hüküm vermem gerekirse, gerçekte, hiç de öyle ciddi inançlı biri sayılmazdım. Bununla birlikte, bana öğretilenlere ve çevremdeki yetişkinlerin inançlarına güveniyordum; ancak bu güven sallantılıydı. Anımsanın, on bir yaşlarındaydım; şimdi çoktan ölmüş olan, Voladga adında liseli bir çocuk, bir pazar günü bize gelmiş ve büyük haber olarak, lisede ortaya atılan yeni bir fikri anlatmıştı. Fikir şuydu: 'Tanrı diye bir şey yok! Bize öğretilenlerin hepsi uydurma şeyler!' (Bunlar 1838 yılında oldu) Küçük erkek kardeşlerimin bu haberle nasıl alakadar olduklarını, hatta benim düşüncemi de sorduklarını anımsıyorum. Ve hatırlıyorum, hep birden büyük bir heyecana kapılmış, bu haberi son derece enteresan, hatta iyiden iyiye mümkün bir şey gibi onamıştık...